En sade tanımıyla büyükelçi, kendi kökeninin ait olduğu ülke için uluslararası toplantılara, etkinliklere ve organizasyonlara katılım gösteren ve yönetici görevi üstlenen diplomatik temsilci olarak tanımlanabilir. Büyükelçiler aynı zaman da diplomat olarak da bilinirler. Bu ifade büyükelçi ile kıyaslandığında biraz daha geniş bir anlama sahiptir.
Büyükelçiler, ikamet ettikleri yabancı ülkelerde uluslararası ilişkilerin sürdürülmesi için yürütülen çalışmalarının merkezi olarak görev alır. Ticaret, askeri çalışmalar ve kültürel ilişkileri de içeren belli başlı alanlara yoğunlaşarak vatandaşı oldukları ülkenin devlet başkanını ve dolayısıyla da hükümeti temsil eder.
Büyükelçinin Görevleri Nelerdir?
Büyükelçilerin başlıca görevlerinin, politik ya da ticari anlamda yüksek hassasiyet yaşanan bölgeler başta olmak üzere ülkeler arasındaki ilişkinin stabil ve sakin kalmasını sağlamak olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bunun yanı sıra görev yaptıkları ülkelerde gerçekleşen ekonomik ve politik gelişmeleri kendi ülkelerine bildirmek de sorumlulukları arasında yer alır.
Büyükelçiler, ayrıca, kendi ülkelerinden görevli oldukları ülkeye yolculuk yapanlara destek olmak, dış politikaları açıklamak ve mültecileri düşmanca çevrelerden boşatmak görevinin sahibidir. Mesleklerinin hassas doğasından ötürü, büyükelçiler tüm görevlerini diplomatik bir tutumla kendi ülkeleri ve görev aldıkları ülke arasında pozitif ilişkiler geliştirecek şekilde gerçekleştirmekle yükümlüdürler.
İki ülke arasındaki bağlar konusunda önemli sorumluluklara sahip olan büyükelçiler, uluslararası ilişkiler denince ilk akla gelen isimler arasında yer alır. Dış ilişkileri sürdürmek için sürekli olarak büyük sorumluluk taşıyan büyükelçiler, görevlerini başarıyla yerine getirdiği zaman iki ülke arasındaki ilişkileri önemli ölçüde geliştirebilir.
Bir ülkenin yurt dışındaki temsilcisi olarak bire bir ilişkilerde bulunan ve pek çok farklı ortamda sosyal ve politik ilişkiler sürdüren büyükelçilerin, bir ülkenin yüzü olduğunu söylemek doğru olacaktır.
Büyükelçi Olmak İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
Bir ülke için en önemli diplomatik ilişkilerden bir bölümünü yürüten büyükelçilerin seçimi de büyük bir özenle gerçekleştirilmektedir. Eğitim düzeyinden iş deneyimine varana kadar çok sayıda kritere göre değerlendirilen adaylardan en uygun olanı seçilerek ülkenin yüzü olarak belli bir ülkede görev başına geçer.
Eğitim Düzeyi
Her şeyden önce bir büyükelçinin politika, tarih ya da uluslararası ilişkiler bölümlerinden birinde lisans eğitimini tamamlamış olması beklenir. Lisans eğitimi süresince bu alanlarda belli başlı dersleri tamamlamış olmanın yanı sıra dış politikaların odağa alındığı konferanslara katılarak sınıf dışında da eğitimlerine katkıda bulunmalıdırlar. Sürekli güncel olan ülkeler arası ilişkilerde olup bitenlerin yakından takip ediliyor olması bu pozisyon için elzemdir. Bu nedenle de yaşam boyu eğitim kaçınılmaz olarak ihtiyaçtandır.
İş Deneyimi
Görev tanımından da anlayabileceğimiz üzere büyükelçi olmak, yüklü bir iş deneyimi gerektiriyor. Bu pozisyonun yeni mezunlar için pek uygun olduğunu söyleyemeyiz. Bir büyükelçinin günlük uluslararası ilişkiler işlerini başarıyla yerine getirecek kadar deneyimli olması zorunludur denebilir. Çünkü bu riske atılamayacak kadar önemli bir pozisyon!
Bu göreve gelmek isteyen kişilerin öncesinde ekonomi, politika ve kurumsal diploması çalışmalarına direkt olarak dahil olmuş olması beklenir. Hatırı sayılır bir seviyeye gelene dek staj veya asistanlık yapmak eğitim hayatının sonrasında büyükelçi olmak isteyenler için iyi bir başlangıç sayılabilir.
İletişim Becerileri
Ülkeler arası bir nevi köprü görevi gören büyükelçilerin iletişim becerilerinin yüksek olması belki de en önemli özellikleridir. Peki, yüksek iletişim becerisi ile kast edilen nedir? İletişim konusunda başarılı olmak yalnızca sözlü değil yazılı ilişkileri de içerir. Bir büyükelçi için iyi iletişim kurmak, işini iyi yapmakla aynı anlama gelir. Çünkü sürekli olarak iyi izlenip bırakması ve pozitif bir etki yaratması gerekir.
Bunun yanı sıra ikinci bir dili anadili gibi iyi konuşması gerekir. Bunun sebebi de çevirmenler olmaksızın bire bir iletişimin öneminde saklıdır.
Gerekli tüm koşulları yerine getiren ve devlet başkanı tarafından görev başına getirilmesi için karar kılınan kişi, devlet başkanının da imzasına yer veren bir mektubu –bu mektuba “itimatname” adı verilir - elde etmeye hak kazanır. Aslında hükumet tarafından seçilse de sembolik olarak devlet başkanını temsil ettiğinden tüm hükumet adına devlet başkanının imzası yeterli olur.
Devlet başkanının güvenini sembolize eden bu mektup, gerçekleşen resmi törenle görevin yürütüleceği ülkenin devlet başkanına teslim edilir ve bu ülkenin devlet başkanından alınan onayla – bu onaya “angreman” adı verilir - yeni büyükelçi görevinin başına geçer.
Görevi sona eren büyükelçiler ise yine benzer bir şekilde, kendi ülkesinin devlet başkanının imzası ve yetkisiyle görevini yerine getirdiği ülkeden geri çağırılır. Bu mektup göreve başlarken olduğu gibi görev yapılan ülkenin devlet başkanına teslim edilir.
Girişimcilik ve Liderlik Özellikleri
Büyükelçiler oldukça geniş bir grubun yönetimini ve bu grubun sorumlu olduğu çalışmaların sürdürülmesini üstlenir. Bu da büyükelçilerin koordinasyon ve yönlendirme konularında başarılı olmasını gerektirir. Başarılı bir büyükelçi hem yeniliklere açık ve girişimcilik özellikleriyle etki yaratması hem de yüksek liderlik özelliğiyle dikkat çekmesi önemlidir. Diğer liderlerle birlikte iken güçlü duruşuyla başarısına başarı katarken kendi ekip arkadaşlarının saygısını kazanarak da tüm ekibi güçlendirmesi beklenir. Bir büyükelçinin atacağı adımların tüm ülkesini etkileyeceği akıllardan çıkmamalıdır.
Türkiye’nin Büyükelçilikleri
Türkiye şu anda 119 ülkede büyükelçiler aracılığıyla direkt temas halindedir. Bu ülkeleri alfabetik olarak şöyle sıralayabiliriz:
- Afganistan
- Almanya
- ABD
- Angola
- Arjantin
- Arnavutluk
- Avustralya
- Avusturya
- Azerbaycan
- Bahreyn
- Bangladeş
- Belçika
- Benin
- Belarus
- Birleşik Arap Emirlikleri
- Birleşik Krallık
- Bosna-Hersek
- Botsvana
- Brezilya
- Brunei
- Bulgaristan
- Burkina
- Fas
- Cezayir
- Cibuti
- Çad
- Çek Cumhuriyeti
- Çin
- Danimarka
- Dominik Cumhuriyeti
- Ekvador
- Ekvator Ginesi
- Endonezya
- Estonya
- Etiyopya
- Fas
- Fildişi Sahilleri
- Filipinler
- Filistin
- Finlandiya
- Fransa
- Gabon
- Gambiya
- Gana
- Gine
- Güney Afrika
- Güney Sudan
- Gürcistan
- Haiti
- Hırvatistan
- Hindistan
- Hollanda
- Irak
- İran
- İrlanda
- İspanya
- İsrail
- İsveç
- İsviçre
- İspanya
- İtalya
- Jamaika
- Japonya
- Kamerun
- Kanada
- Karadağ
- Katar
- Kazakistan
- Kenya
- Kırgızistan
- Kolombiya
- Komorlar
- Kongo DC
- Kore
- Kosova
- Kuveyt
- KKTC
- Küba
- Letonya
- Libya
- Litvanya
- Lübnan
- Lüksemburg
- Macaristan
- Madagaskar
- Makedonya
- Malezya
- Mali
- Malta
- Mauritius
- Meksika
- Mısır
- Moğolistan
- Moldova
- Moritanya
- Myanmar
- Namibya
- Nijer
- Nijerya
- Norveç
- Özbekistan
- Pakistan
- Papua Yeni Gine
- Peru
- Polonya
- Portekiz
- Romanya
- Rusya
- Senegal
- Sırbistan
- Singapur
- Slovakya
- Slovenya
- Somali
- Sudan
- Suriye
- Suudi Arabistan
- Şili
- Tacikistan
- Tanzanya
- Tayland
- Tayvan
- Togo
- Tunus
- Türkmenistan
- Uganda
- Ukrayna
- Umman
- Ürdün
- Vatikan
- Venezuela
- Vietnam
- Yemen
- Yeni Zelanda
- Yunanistan
- Yugoslavya
- Zambiya
- Zimbabve
Türkiye’de bulunan diplomatik temsilciliklere baktığımız zaman ise ülkenin başkenti olan Ankara’da 124 yerleşik büyükelçilik bulunduğunu görebiliriz. Başka şehirlerde de Konsolosluklar ve Başkonsolosluklar bulunmaktadır.