Piri Reis kimdir? Piri Reis’in hayatı ( 1465 – 1554 )
Piri Reis, (1465-70, Gelibolu - 1554, Kahire), Türk-Osmanlı denizci ve kartografı. Asıl adı Muhyiddin Piri Bey'dir. Künyesi Ahmet ibn-i el-Hac Mehmet El Karamani'dir. ABD'yıgösteren Dünya haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır.
Karamanlı bir ailenin çocuğu olan Ahmet Muhyiddin Piri'nin ailesi II. Mehmed devrinde padişahın emri ile Karaman'dan İstanbul'a göç ettirilen ailelerdendir. Aile bir süre İstanbul'da yaşamış, sonrasında Gelibolu'ya göç etmiştir. Piri Reis'in babası Karamanlı Hacı Mehmet, amcası ise ünlü denizci Kemal Reis'tir.
Piri denizciliğe amcası Kemal Reis'in yanında başladı; 1487-1493 yılları arasında birlikte Akdeniz'de korsanlık yaptılar; Sicilya, Korsika, Sardunya ve Fransa kıyılarına meydana getirilen akınlara katıldılar. 1486'da Endülüs'te Müslümanların hakimiyetindeki son şehir olan Gırnata'da katliama uğrayan Müslümanlar Osmanlı Devleti'nden yardım isteyince o yıllarda deniz aşırı sefere çıkacak donanması bulunmayan Osmanlı Devleti, Kemal Reis'i Osmanlı Bayrağı altında İspanya'ya gönderdi. Bu sefere katılan Piri Reis, amcası ile beraber Müslümanları İspanya'dan şimal Afrika'ya taşıdı.
Venedik üzerine sefer hazırlığına girişen II. Beyazid'in Akdeniz'de korsanlık icra eden denizcileri Osmanlı birliğine katılmaya çağırması üzerine 1494'te amcası ile beraber İstanbul'da padişahın huzuruna çıktı ve birlikte donanmanın resmi hizmetine girdiler.
Piri Reis, Osmanlı Donanması'nın Venedik Donanması'na karşı sağlamaya çalıştığı deniz denetimi mücadelesinde Osmanlı birliğinde vapur komutanı olarak yer aldı, böylece ilk defa savaş kaptanı oldu. Yaptığı başarılı cenklerin sonucunda Venedikliler barış istediler ve iki devlet içinde bir barış anlaşması yapıldı. Piri Reis, 1495-1510 senelerinde İnebahtı, Moton, Koron, Navarin, Midilli, Rodos gibi deniz seferlerinde vazife aldı. Akdeniz'de yaptığı seyirler sırasında gördüğü bölgeleri ve yaşadığı vakaları, daha sonrasında Kitab-ı Bahriye adıyla dünya denizciliğinin de ilk kılavuz kitabı olma özelliğini taşıyacak olan kitabının taslağı olarak kaydetti.
“Piri Reis'in Kitabı Bahriye'sinde Rodos adası”
Piri Reis, 1511'de amcasının bir deniz kazasında ölümünden sonrasında Gelibolu'ya yerleşti.Barbaros Kardeşlerin idaresi altındaki donanmada halaoğlu Muhiddin Reis ile Akdeniz'de bazı seferlere çıktıysa da daha çok Gelibolu'da kalıp haritaları ve kitabı üzerinde çalıştı. Bu haritalardan ve kendi gözlemlerinden yararlanarak 1513 tarihli ilk dünya haritasını çizdi. Atlas Okyanusu, İber Yarımadası, Afrika'nın batısı ile yeni dünya ABD'nın doğu kıyılarını kapsayan üçte birlik parça, bu haritanın günümüzde elde bulunan bölümüdür. Bu haritayı dünya ölçeğinde önemli kılan, günümüze kalmamış olan[kaynak belirtilmeli], Kristof Kolomb'un ABD haritasındaki detayları içeriyor olması rivayetidir.
Barbaros Kardeşler, 1515 senesinde dünyanın en büyük deniz güçlerinden birisini oluşturmuş ve şimal Afrika'da fetihler yapmışlardı. Piri Reis, Oruç Reis'in kaptanlarından birisi olarak hediye sunmak üzere yardımını bekledikleri Yavuz Sultan Selim'e gönderildiğinde Yavuz'un yardım olarak verdiği iki savaş gemisi ile geri döndü. Piri Reis, 1516-1517 yıllarında İstanbul'a vardığında yine Osmanlı birliğinin hizmetine girdi; Derya Beyi (Deniz Albayı) rütbesini aldı ve Mısır seferine gemi komutanı olarak katıldı. Donanmanın bir kısmı ile Kahire'ye geçip Nil ırmağını çizme fırsatı buldu.
Pîrî Reis, İskenderiye'nin ele atlatılmasında gösterdiği başarılar ile padişahın övgüsünü kazandı ve sefer esnasında haritasını padişaha sundu. Günümüzde bu haritanın bir parçası mevcuttur, diğer parçası kayıptır. Bazı tarihçilere gore, Osmanlı padişahı dünya haritasına bakmış ve "Dünya ne kadar ufak..." demiştir. Sonra da, haritayı ikiye bölmüş ve "hepimiz doğu tarafını elimizde tutacağız.." demiştir.. Padişah, daha sonra 1929'da bulunacak olan öteki yarıyı atmıştır. Bazı kaynaklarca, günümüzde bulunamamış olan doğu yarısını, Hint Okyanusu'nun ve onun Baharat yolunun denetimünü ele geçirmek için Padişahın yapacağı olası bir sefer için kullanmak istediği bile iddia edilmektedir.