Platon kimdir? Platon’un Hayatı (M.Ö. 427 – 347)
Platon felsefe tarihinin ilk sistemli filozoflarından olup bilimden sanata, matematiğe kadar bir çok konu hakkında düşünceleri olan önemli bir filozoftur. Platon(Eflatun) Platon Arapçada P harfinin olmamasından dolayı Arap dünyasında Eflatun olarak anılmaktadır.
Platon ya da Eflatun Antik klasik Yunan filozofu, matematikçi ve batı dünyasındaki ilk yüksek öğretim kurumu olan Atina Akademisinin kurucusu. Bu akademi aynı zamandan günümüzdeki çağıl üniversite oluşumunun başlangıcı olarak da kabul edilir. Platon, akıl hocası Sokrates ve öğrencisi Aristoteles ile beraber bilim ve Batı felsefesinin temellerini attı. Platon, Sokrates'in öğrencisiydi. Sokrates'e ilişkin bilgilerin çoğu Platon'un diyaloglarından edinilmiştir. Asıl adı Aristokles olan düşünür, geniş omuzları ve atletik yapısı sebebiyle, Yunanca Platon (geniş) lakabı ile anıldı ve tanındı.
Soylu bir aileye mensup olan Platon, M.Ö. 428 yılında Atina'da doğmuş ve iyi bir eğitim görmüştür. 20 yaşlarında Sokrates'le karşılaşınca felsefeye yönelmiş ve hocasının ölümüne kadar (M.Ö. 399) sekiz yıl boyunca öğrencisi olmuştur; hocası ölünce, öteki öğrencilerle beraber Megara'ya gitmiş fakat burada uzun süre kalmayarak önce Mısır'a, oradan da Pythagorasçıların etkili oldukları Sicilya ve güney İtalya'ya geçmiştir.
Platon'a göre, insanlar bir mağaranın içinde yaşarlar ve yüzleri mağara girişinin karşısında bulunan duvara dönük olduğu için bir tek ve bir tek buraya düşen gölgeleri görebilirler; duyumlarımız yoluyla varlığından haberdar olduğumuz bu görünümler, gerçek değil, gerçeğin iyiden iyiye bozulmuş gölgeleridir; gerçeği görmek isteyen bir kimsenin, akıl yoluyla duyusal zincirlerden kurtularak başını mağaranın girişine çevirmesi ve orada geçit töreni yapmakta olan ideaları, doğrusu görüntülerin oluşumunu sağlayan gerçek biçimleri seyretmesi gerekir.
Bu yüzden bu alem de duyumsadığımız varlıklar birer gölgedir ve asıl var olan şeyler, bu gölgeler ve bu yanılsamalar değil, onların ardındaki ölümsüz idealardır. örneğin bir at ne kadar olağanüstü olursa olsun, zaman içinde bozulur ve kaybolur; oysa at ideası ezelî ve ebedîdir, değişmez.
Eflatun, eserlerini diyaloglar biçiminde yazmıştır. Diyaloglardaki baş erkek oyuncu çoğunlukla Sokrates’tir. Sokrates insanlarla görüşlerini tartışır ve onların görüşlerindeki tutarsızlıkları ortaya koyar. Eflatun çoğunlukla görüşlerini Sokrates’in ağzından açıklamıştır.
Eflatun’un felsefesini, beş önemli kuram içinde toplamak mümkündür. Bunlar, “data”, “idealar”, “ruhun ölümsüzlüğü”, “evrendoğum” ve “devlet” ile ilgili kuramlarıdır. Eflatun, tüm yaşamı süresince hocası Sokrates’den edindiği esin ile gerçek bir terbiyeci olarak kalmış, tüm bu kuramları, etik ağırlıklı görüşlerle irdeleyerek geliştirmiştir. Sokrates ve Eflatun’a nazaran felsefenin ana ereği, insanın mutluluğu ve yetkin yaşamcığının sağlanmasıdır. Yetkin bir yaşam, ancak erdemli bir yaşam sürmekle elde edilebilir. Erdemin temeli “informasyon”, özü “idealar kavramı”, öne sürülen nedeni “evrendoğum”, güvencesi “ölümsüzlük”, yaşamsal sığınağı “devlet”tir.
Eflatun, elli senelik uzun bir süre süresince bu kuramsal yapıyı düşünmüş, ilintili felsefi meselelerle didişmiş ve ayrıca görüşlerini düzeltip olgunlaştırmıştır. Bundan dolayı Eflatun felsefesinin incelenmesi açısından en akılcı yol, bu değişiklik ve gelişmeyi takip ederek, öğretinin geçirdiği evreleri anlamaya çalışmaktır.